Günümüzde popülerliğini oldukça arttıran Bitcoin, 2009 yılında açık kaynak kodlu yazılım olarak piyasaya sürüldüğü zaman kullanılmaya başlanmış oldu. Herhangi bir merkez bankası ve bir aracıya bağlı kalmadan sahip olunan Bitcoin ağı, dijitalleşmenin getirdiği en büyük kavramlardan biridir.
İşlemler Bitcoin üzerinden yapıldığı andan itibaren, kriptografi sayesinde düğümler aracılığıyla kontrolü sağlanıyor ve Blok zinciri olarak adlandırılan herkese açık bir ana defterde tutuluyor. 8 Haziran 2021 tarihinde El Salvador, senatodan geçen bir tasarı ile Bitcoin'i resmi para ilan etti.
Bitcoin’in Sahip Olduğu Altyapı
Şifrelenmiş işlem takibi yapan dağıtık bir veri tabanına sahip blokzincir teknolojisi üzerine kurulu olan Bitcoin, kullanıcıların aracısız şekilde ağa bağlanabildiği ve yeni işlemler yapıp doğruladığı, yeni bloklar oluşturduğu bir ortam sağlıyor.
Bu altyapıda her bir bilgi blok halinde duruyor. Bu dağıtık veri tabanı ise gelişmiş şifreleme algoritmaları ile bir otoriteye bağlı olmadan işlem yapma imkanı sağlıyor.
Bitcoin ile hayatımıza giren merkeziyetsiz finans kavramı, herhangi bir otoriteden bağımsız bir yapıyı oluşturuyor. Merkeziyetsiz finansta işlemler şeffaf ve transfer maliyeti düşük olarak gerçekleştiriliyor. Diğer yandan merkeziyetsiz finansta yapılan her işlemin güvenilirliği yüksektir.
Bitcoin Tarihçesi
31 Ekim 2008'de anonim bir kişi veya grubun kendisine verdiği Satoshi Nakamoto takma adı ile “Bitcoin: Eşten Eşe Elektronik Nakit Ödeme Sistemi” isminde bir tanıtım belgesi yayınlayarak Bitcoin hakkında bilgi verdi. Bu çalışma ile Bitcoin'in merkeziyetsiz bir dijital para olduğuna ve kriptoloji adı verilen şifreleme sistemi ile internet üzerinde eşler arası güvenli işlem yapılmasına yardımcı olacağı açıklandı.
3 Ocak 2009'da blokzincirdeki ilk blok ortaya çıkarıldı. Gelişmelere devam edilerek 12 Şubat 2009'da ise Satoshi Nakamoto ile Hal Finney arasında ilk BTC Transferi gerçekleşti.
BTC'den sonra blokzincir tabanlı şifrelenmiş kripto para birimleri art arda piyasaya çıksa da Bitcoin, hala en değerli ve en popüler para birimi olarak yerini koruyor.
Bitcoin'in her işleminde blok zincirden izlenmesi banka defterine benziyor. Günlük kayıtların tutulduğu ve müşterilerin giriş çıkışlarının tutulduğu kayıtlarla aynı işlemi yapıyor. Ancak Bitcoin'in banka defterinden farklı olarak blok zinciri bütün ağa dağıtılıyor. Hiçbir ülke, şirket veya üçüncü taraf bu hareketleri kontrol edemiyor ancak herkes bu ağın parçası olabiliyor.
Diğer tüm varlıklar gibi kullanıcılar, BTC’yi düşük fiyattan alıp yüksek fiyattan satarak para kazanabiliyor veya bunun tersi durumu olduğu takdirde para da kaybedebiliyor.
Bir Bitcoin'in değeri 2010 başlarında ABD doları penny'sinin altında durumdaydı. 2011'in ilk yarısında ise bu değer 1 doları aştı. Hızlı bir yükseliş yaşayan Bitcoin, 2017'nin sonlarında değerini 20.000 dolara yaklaştırdı.
Bitcoin'in kullanım süreci 2013 yılında Laszlo Hanyecz adında bir BTC ilgilisinin Florida'daki evine iki adet pizza teslim etmesi halinde o zaman 25 dolar değerinde olan 100.000 BTC verecek olduğunu söylemesi ile başladı.
Günümüzde BTC, şu işlevleri yerine getiriyor:
- Yatırım aracı
- Altına benzer değer deposu
- Dünya çapında değer transferi yöntemi
- Gelişmekte olan teknolojiyi keşfetmenin iyi bir yoludur.
Bitcoin’in Özellikleri Nelerdir?
Bitcoin küresel bir özellik gösteriyor. Kullanıcılar, dünyanın her yerine istedikleri gibi BTC gönderimi yapabiliyor. Fiziksel dünyada nakit harcama yapmak kadar basit hatta ondan bile daha kolay bir yöntem olan BTC, hafta sonları kapalı olmak gibi kısıtlamalara tabi değildir. Yani, BTC göndermek için zaman ve mekan kavramı fark etmiyor.
Bitcoin, gönderildiği zaman geri alınamayan bir özelliğe sahiptir. Bu açıdan nakit parayla benzerlik gösteriyor. Kredi kartından yapılan ödemeler BTC'ye oranla daha yüksek sahtekarlık riskini oluşturuyor.
BTC her zaman güvenilirliği gözetiyor ve gizliliği koruyor. BTC ile yapılan ödemelerde herhangi bir kişisel bilgiye ihtiyaç duyulmuyor. Ayrıca bu işlemler, BTC adresleri ve ilgi tutarlar dışında herhangi bir tanımlayıcı bilgi içermiyor.
Sahip olduğu kriptografik yapı sayesinde Bitcoin kredi ve banka kartına göre daha güvenlidir. Çünkü kartın istediği hassas bilgilerin ele geçirilmesi ve kimliğin çalınması ihtimali karta oranla çok daha düşüktür.
Ayrıca BTC piyasasında yapılan her işlem kamuya açılıyor. Böylece kimsenin işlemleri manipüle etmesine veya BTC'nin arz değiştirmesine izin verilmiyor. BTC'yi oluşturan yazılım ise özgür ve açık kaynaklı bir yazılım özelliği gösteriyor. Bu şekilde herkesin kodu incelemesini sağlıyor.
On yıldan fazla süredir Bitcoin ağına saldırılar düzenleniyor ancak bu girişimlerden hiçbiri başarılı olamıyor. Sistemde izin olmadığı ve açık kaynaklı olduğundan sayısız bilgisayar bilimcisi ve kriptograf ağ güvenliğini inceleyebiliyor.
Bitcoin kullanımı esnektir. Bir sipariş verildiği zaman kart bilgilerini girmek yerine cüzdan uygulaması üzerinden ödeme tutarı ve satıcının genel anahtarı giriliyor. Genelde işlemleri kolaylaştırmak için okutulan QR kod üzerinden de cüzdan uygulaması bilgileri otomatik olarak giriyor.
Ayrıca Bitcoin kullanımının ne şekilde olacağı kişinin kendi kararına bağlıdır. Döviz büroları veya Bitcoin ATM'leri üzerinden satış yapılarak Bitcoin nakite çevrilebiliyor. Bitcoin'i kullanmak için hesap kartı oluşturularak çevrimiçi veya fiziksel mağazalardan alışveriş yapılıyor.
Bitcoin'ler ile tasarruf veya yatırım yapmak isteyenler için BTC'ler istenildiği gibi saklanabiliyor.
Bitcoin Nasıl Çıkarılır?
Bitcoin'in ortaya çıkarılması işlemine "Bitcoin madenciliği" deniliyor. Bitcoin'in çıkarılmasında, altın çıkarılmasından farklı olarak zorlu şifre çözümlemeleri sayesinde madencilik yapmış olunuyor.
Bitcoin'in sahip olduğu blokzinciri sürekli olarak doğrulanıyor ve merkezi olmayan bir bilgisayar ağı tarafından sanal olarak yürütülüyor. Yapılan çözümlemeler sayesinde yeni bloklar ortaya çıkıyor. Bu da yeni Bitcoin'lerin ortaya çıkmasını sağlıyor. Emek isteyen bir iş olan Bitcoin madenciliği sonucunda başarılı olan kişilere madenci veya blok ödülü deniliyor.
Bitcoin madenciliğinde “Proof Of Work” adı verilen bir yöntem kullanılıyor. Blok üretirken kurallara uygun şekilde yapılan şifre çözümlemeleri ve hesaplamaların ispatında bu yöntem kullanılarak özgünlük ispatlanıyor ve ödemeler bu şekilde alınıyor.
Bitcoin Nasıl Değer Kazanır?
Bitcoin'in toplam arzı 21 milyon ile sınırlıdır. Bu nedenle tüm kripto paralarında ait olan işleyiş gibi arz talep ilişkisine bağlı olarak fiyatı oluşturuluyor. Piyasa ve fiyat hacmi genelde kendiliğinden belirleniyor. Sektördeki gelişmeler ve ekonomik dalgalanmalara göre de fiyat faktöründe değişiklikler olabiliyor.
Bitcoin'e Nasıl Sahip Olunur?
Bitcoin'e sahip olmak için Coinbase gibi çevrimiçi takas platformları kullanılıyor. Coinbase platformu, genel ve özel anahtar araçlarını kullanmaya gerek olmadan Bitcoin almayı, satmayı, göndermeyi ve depolamayı kolaylaştırıyor. Ancak bu tarz çevrimiçi takas platformundan satın alım yapılmadığı zaman süreç farklı ilerliyor.
Farklı bir süreç genelde şu şekilde oluşturuluyor:
- Bitcoin ağına katılan herkes, e-posta adresine benzer yapıda uzun bir harf ve sayı dizisinden oluşan ve parola olarak kullanılan özel bir anahtar alıyor.
- Bitcoin satın alımında veya gönderiminde bir genel anahtar alınıyor. Bu genel anahtar, sanal kasanın kilidini açarak paraya erişilmesini sağlıyor.
- Herkes genel anahtarı kullanarak Bitcoin gönderebiliyor ancak sanal kasada barındırılan Bitcoin sadece sahibinin özel anahtarı ile görülebiliyor.
- Bitcoin hem çevrimiçi hem çevrimdışı olarak saklanabiliyor. Bu saklama biçimlerinden en basidi genelde sanal cüzdan oluyor.
- Bitcoin satışı gerçekleştirildikten sonra cüzdandan banka hesabına para aktarma işlemi Coinbase uygulamasından yapılabiliyor. Geleneksel banka ve ATM'den para çekme işlemine benzer şekilde Coinbase platformu da bir limit belirliyor ve işlemin tamamlanması gün veya haftaları bulabiliyor.
Bitcoin nedir ve geçmişten günümüze kullanım alanları nelerdir sorularının cevapları bunlardan oluşuyor.