Aslı İngilizce olan ve Türkçe’de “serbest çalışmak” anlamına gelen freelance, herhangi bir ofis kavramına ihtiyaç duymadan çalışma fırsatı verir. Çalışanların iş saatlerini kendilerinin belirlemesi, aynı zamanda bir çalışma düzenine bağlı kalmadan kendi çalışma düzenlerini oluşturma fırsatları sayesinde oldukça revaçta olduğunu söyleyebiliriz.
Monotonluğu sevmeyen, tek bir yere bağlı kaldığında dikkati çabuk dağılan bireyler için nerede rahat hissederlerse orada çalışma imkanı sunar, böylelikle stressiz bir iş imkanı da yaratır. Özellikle metin yazarlığı, yazılım, grafik tasarım, öğretmenlik gibi meslek gruplarının yararlandığı bu çalışma düzeni, kişinin yeteneğine uygun işleri kendisine göre seçmesine fırsat tanıdığı için ortaya çıkarılan projelerde başarı oranı da artar. Ayrıca işverenlerin tam zamanlı çalışan aramadıkları durumda freelancer’lar, onlar için tampon görevi görür.
Serbest ve uzaktan çalışmanın ne demek olduğunu bilmenin yanı sıra, avantajları ve dezavantajlarından da haberdar olmamız, bizi bu alanda ileri taşır.
Freelancer’ın Avantajları
Öncelikle; ofis ortamına göre daha rahat bir çalışma imkanı olan freelancer’ın en önemli avantajı, çalışma saatlerinin süresinin sizin kontrolünüzde olmasıdır. Ayrıca, istediğiniz projeleri kabul ederken size uygun olmayanları reddetme imkanınız da bulunur.
Tam zamanlı bir işte veya bir kuruma bağlı olarak çalıştığınız mesleklerde size uygun olmayan işleri reddetmek gibi bir seçiminiz olmasa da serbest çalışmada her şeyin kontrolünün kendinizde olduğunu hissedersiniz.
Freelancer’ın Dezavantajları
Dezavantajlarına gelecek olursak, gelirlerinizin düzenli olmayacağını ve aydan aya para akışınızın değişeceğinin bilincinde olmalısınız. Ayrıca, esnek çalışma saatleri ve evden çalışmakta sorunu olmayan ve disiplini elden bırakmayacağına güvenen bireylerin bu işi yapması önemlidir. “Çalışmamı bir düzene oturtabilirim” diyorsanız bu çalışma düzeni tam size göre!
Freelance’ı detaylı şekilde incelemişken iyi bir freelancer’ın nasıl olması gerektiğine dair tüyolar da verelim;
Freelancer nasıl olunur?
Freelancer olmanın ilk yolu, başarılı bir araştırma ve analizden geçer. İş ilanlarını araştırırken hangi firmaya yararlı olup hangisinde çalışmakta zorlanacağınızı iyi belirlemeniz gerekir. Detaylı bir araştırmadan sonra başvurduğunuz ilanların sizi kabul etmesi durumunda her zaman iletişime açık olun.
İş birlikteliği sağlayacağınız firmaya beklentileriniz ve yeteneklerinizden bahsedip onların da beklentilerini dinledikten sonra sizi zorlamayacak projeleri kabul edin. Yapacağınız ilk serbest işlerde sizi çok zorlayacak projelerle karşı karşıya kalmanız motivasyonunuzu düşürecektir. Önceliğinizin kendiniz olduğunu hiçbir zaman unutmadan hareket edin.
Teslim edeceğiniz projenin teslim tarihini ve elde etmek istediğiniz geliri net bir şekilde belirtin. Serbest çalışmanın ofis ortamında çalışmaktan en büyük farkı güvenin sanal platformlar üzerinden sağlanmasıdır. Bu nedenle, anlaşmak istediğiniz firmaya işinizle ilgili her türlü sorumluluğu aldığınızı hissettirecek bir bağ kurmanız oldukça önem taşır. Diğer yandan, iş birliği yapacağınız firmanın da size tatmin edici geri dönüşler verdiğinden emin olun ve projelerinizle ilgili tekliflerde bulunun.
Emek hırsızlığı yapılmadığından ve fikirlerinizin dinlendiğinden emin olduğunuz firmalarla çalışmak, sonrasında size sağlam bağlantılar kazandıracak ve saygınlığınızı da arttıracaktır. Serbest çalışan olarak yabancı dil bilmek ve teknolojiye hakim olmak, sizi ileri noktalara taşır. Örneğin, son zamanlarda çok konuşulan bir evren olan metaverse'te sanal toplantılar yapmaya açık olmanız gelişme sürecinizi olumlu etkileyecektir.
Freelancer nasıl fatura keser?
Freelancer’ların verdikleri hizmetin karşılığını vergilerini de ödeyerek alabilmesinin tek yolu, fatura kesmektir. İleride bir sorun yaşanması durumunda çalışanlar mahkemeye başvurduklarında, faturada kendi isimlerinin geçmemesinden dolayı sıkıntı yaşamamaları için faturalar kendi isimleri üzerine kayıtlı olmalıdır. Bu noktada, serbest çalışanların kullanabileceği 3 adet fatura kesme seçeneği vardır:
Şahıs Şirketi Faturası
Freelancer’ların kendi başına fatura kesebilmek için en kolay yöntemlerden biri, şahıs şirketi açmak. Şahıs şirketinin yardımıyla freelancer çalışanlar, tek başına fatura kesebiliyor ve vergilerini beyan edebiliyor. Şahıs şirketinde elde edilen gelirler, şahıs şirketine uygulanan gelir vergisi oranında vergilendiriliyor.
Serbest Meslek Makbuzu
Serbest meslek mensuplarının sıklıkla kullandığı serbest meslek makbuzu ile fatura kesimi ve vergi ödemesi yapılabiliyor. Serbest meslek makbuzunda yer alan gelir vergisini müşterinin, KDV'yi de freelancer’ın ödemesi gerekiyor.
Gider Pusulası
Gider pusulası, yalnızca belirli özel durumlar içerisinde fatura yerine geçebiliyor. Eğer tek seferlik bir freelance iş alındıysa ve alınacak ücret 40.000 TL’nin altındaysa gelir vergisi, çalışılan firmanın keseceği gider pusulası yoluyla ödenebiliyor.
Serbest ve uzaktan çalışanlar için yasallaştırma hizmeti veren ve fatura kesmede kolaylık sağlayan Native Teams girişimini inceleyebilirsiniz.
Freelance işler nelerdir?
İçerik Yazarlığı ve Editörlük: Firmalar internet sitelerini aktif kullanma, geniş çevreye ulaşma veya hizmetlerini satın alan müşterilerine güvenirliklerini kanıtlamak amacıyla daha iyi bir tanıtım gerçekleştirmek istemektedir. Bu nedenle, dijital pazarlama yaptıkları internet siteleri için blog yazısı, kategori yazısı veya verdikleri ürün veya hizmetle ilgili özgün metinlere ihtiyaç duyarlar. Kopyalanmış hissi vermeyen içerikler, bireylere marka güvenilirliği sağlar.
Bundan yola çıkarak, içerik yazarlığı ve editörlüğünü freelance olarak gerçekleştirmek oldukça ihtiyaç duyulan bir meslek haline gelmiştir. Firmaların isteğine bağlı olarak, Türkçe dışında diğer diller için de içerik oluşturabilirsiniz. Kitap yazarlığının yanı sıra daha büyük bir rağbet gören içerik yazarlığı, sizi gelişen teknolojinin içinde tutmayı da sağlar.
Grafik Tasarım: PhotoShop, Illustrator, Freehand gibi grafik programlarını iyi biliyorsanız bu iş tam size göre! Uzmanlaştığınız grafik programlarını kendi ilgi alanınıza göre seçtiğiniz projelerle başarılı şekilde kullanan bir freelancer olabilirsiniz.
Yazılım Mühendisliği: En çok ihtiyaç duyulan freelancer çalışanları yazılımcılardır. Php, Java, Phyton, Go gibi yazılım dillerinden en az bir tanesini iyi düzeyde bilmek iş arayışınızı kolaylaştırır. Yazılım mühendisliği, web, mobil gibi donanımlarda yazılım üretmek anlamına gelen meslek dalıdır. Müşterilerin talepleri doğrultusunda mobil uygulamaları iyileştirebilir veya bilgisayar üzerinden bu uygulamaları geliştirebilirsiniz.
Web Tasarımı: İnternet sitesi tasarlatmak isteyenler için çalışan web tasarımcıların kendilerine özgü bir yaratıcılığının olması önemlidir. PhotoShop kullanımını üst seviyede bilmeniz ve yaptığınız tasarımları kodluyor olabilmeniz sizi ön plana çıkaracaktır.
Tercümanlık: Yabancı dil bilmek hayatımızın her alanında bizi ileri taşıdığı gibi tercümanlıkta da önemini göstermektedir. Freelance bir tercüman olarak çalışıp firmaların broşürlerini ve bültenlerini onların istedikleri dile çevirebilirsiniz. İngilizce, dünya üzerinde en çok konuşulan dillerden biri olması nedeniyle çok rakip barındıracak bir alandır. Burada öne çıkmanız için önemli olan çevirilerinize özen göstermek ve akıcı bir dille çeviri yapmanızdır.
İspanyolca, Fransızca gibi dillerde tercüman yoğunluğu İngilizce'ye oranla daha az olduğundan bu dillerde kendinizi daha hızlı kanıtlayabilirsiniz. Mütercim Tercümanlık mezunu olmak sizin için ek bir avantajdır çünkü yeminli tercüman olarak çalışma fırsatınız olur. Emek isteyen bu mesleğin gelirinin göz doyurucu olması da diğer güzel yanıdır.
Muhasebecilik: Muhasebecilik deyince akla sabit bir ofis gelse de freelance sayesinde muhasebecilerin de artık tek bir kuruma bağlanma zorunluluğu yoktur. Sizden hizmet almak isteyen firma veya kişilere muhasebe hizmeti verebilir ve bilgisayarınızdan kolayca mali işlerini yönetebilirsiniz. Gerektikçe yapılan yüz yüze toplantılar dışında Discord, Zoom, Google Meet gibi sanal ortamlardan da toplantınızı kolaylıkla sürdürebilirsiniz.
Fotoğrafçılık: Fotoğraf çekmeye ilgi duyuyorsanız veya bu işi profesyonel olarak yapıyorsanız bu alanda freelancer olmak tam size göre! Hem eğlendiren hem para kazandıran fotoğrafçılıkta dünyanın her yerini gezerek önemli kareler yaratabilir, işlerinizde fotoğraf sanatınızı özgünleştirerek ön plana çıkabilirsiniz. Üstelik bunları yaparken bir ofis ortamına ihtiyacınız yok çünkü ofisinizin ta kendisi dünya!
Online Eğitmenlik: Teknolojinin gelişmesinin yansımalarını eğitimde de görmekteyiz. Tüm dünyayı etkileyen koronavirüsün ortaya çıktığı ilk andan beri sosyal hayatı durduğu günlerde online eğitim, daha çok önem kazanmıştır. Okulların tedbir amaçlı kapatıldığı dönemlerde internet üzerinden ders işleyen öğrenciler, uzaktan eğitime de adapte olmuştur.
Ayrıca, Cambly ve Udemy gibi eğitim uygulamalarında öğrenciler hem yabancı dillerini geliştirebilmekte hem de istedikleri konuda yetkinlik kazanmak için ders alabilmektedirler. Eğitim kurumları artık örgün öğretimin yanında uzaktan öğretim de eklemeye başlamıştır. Bu programlardan birinde öğretim görevlisi olabilirsiniz.
Freelancer ne kadar kazanır?
Freelancer çalışanların kazançları, kişiden kişiye, sektörden sektöre değişiklik gösteriyor. Aylık ortalama kazancın sektörden sektöre değişiklik göstermesinin temel nedeni bazı sektörlerde yapılan işlerin risk faktörü taşımasıdır. Bu riskler, tecrübeyle doğru orantılıdır. Meslek dallarına göre serbest ve uzaktan çalışanların ne kadar kazandığına bakalım:
Blog Yazarları – Çevirmenler: Bu sektörde çalışan bir serbest çalışan, 1.000 kelimelik bir yazı için 100 – 150 TL kazanmaktadır. Çeviri için ise genel olarak 1.000 kelime için 250 – 200 TL gibi bir ücret kazanılmaktadır. Ortalama çalışma süreleri ve bir ayda bitirilen projeler hesaplandığında bu sektörde çalışan bir freelancer, aylık ortalama 10.000 TL kazanıyor.
SEO Uzmanları: Dünyada ve ülkemizde oldukça popüler olan bu işi gerçekten iyi bir şekilde yapan sınırlı sayıda freelancer bulunmaktadır. SEO uzmanları proje bazlı olarak çalıştığı için fiyatları değişiklik gösterebilir Ortalam bir sitenin aylık SEO süreçlerini 3.000 – 10.000 TL arasında yönetiliyor.
Seslendirme: “Voice Over” olarak bilinen seslendirmede, çalışan bir kişi 100 kelimesini 200 TL’ye kayıt altına almaktadır. Aylık ortalama 18.000 TL kazanmaktadır.
Veri Girişi: “Data Entry” olarak bilinen veri girişi çalışanları, günlük 350 – 400 TL arasında bir gelir elde etmektedirler. Aylık kazançları ise ortalama 750 TL bandındadır.
Freelancer siteleri ve iş ilanları
Freelancer olarak çalışmak isteyen ama araştırmaya nereden başlayacağını bilemeyenlerin ilk olarak hangi sektörde çalışmak istediği konusunda fikrini netleştirmesi ve iş ilanlarını buna göre araştırması önemlidir. İş alımındaki süreci hızlandırmak ve yeni işlerden haberdar olmak için çalışmak istediğiniz markaları sosyal medyalarından takip etmek, sizi öne geçirir.
Freelance işleri yakından takip etmek için kullanabileceğiniz sitelerden bazıları şöyle: İnternetten makale yazarak para kazanabileceğiniz siteler; İyi Makale, her türlü kategorisi bulunan Bionluk, fotoğrafçılık sitesi olan ShutterStock, eğitim verecek para kazanacağınız site olan Udemy.
Dolarla para kazanmak için çalışabileceğiniz siteler ise; Freelancer, Fiverr, Up Work ve iStock’tur.
Freelance çalışmak isteyenler, kendilerine uygun iş ilanlarını bulmak için Linkedln, Kariyer.net, Indeed, Eleman Online ve İşbul.net gibi siteleri kullanabilirsiniz.